„Emocje udzielają się”  – usłyszałam na którymś z wykładów na studiach i aż pokiwałam głową. Z myślą „Ale prawda”. No kurde, tak to działa. I nie spotkałam się nigdy z nikim, kto sądziłby inaczej (bo albo się z tym zgadza, albo o tym nie wie).

Emocje udzielają się dużo łatwiej niż myśli. By sprawić, aby ktoś pomyślał, tak jak ty, czasem trzeba przygotować naprawdę solidne argumenty, a i tak – jeśli ktoś myśli inaczej, zostanie przy swoim. Emocje udzielają się… same. I jakże często nie mamy tu nic do gadania.

Emocje i uczucia

Emocje i uczucia to w dużej mierze to samo. Różni je jedynie czas trwania. Emocje z reguły trwają krócej, uczucia dłużej. Być może właśnie dlatego, że emocje towarzyszą nam krócej, bywają mocniejsze, wyrazistsze i… emanują, kipią, rozlewają się na innych.

Jest teoria, według której istnieje 8 emocji podstawowych:

• Radość,
• Smutek
• Strach
• Wstręt
• Zaskoczenie
• Zaufanie
• Oczekiwanie
• Złość.

Ale oczywiście na tym nie koniec, bo w ogóle emocji jest dużo więcej. Mało tego, potrafią się łączyć w pary i tworzyć efekt taki jak:

a) najczęściej:

• miłość (radość + zaufanie)
• uległość (zaufanie + strach)
• poruszenie (strach + zaskoczenie)
• rozczarowanie (zaskoczenie + smutek)
• żal (smutek + wstręt)
• pogarda (wstręt + gniew)
• agresja (gniew + przeczuwanie)
• optymizm (przeczuwanie + radość)

b) czasami:

• poczucie winy (radość + strach)
• ciekawość (zaufanie + zaskoczenie)
• rozpacz (strach + smutek)
• szok (zaskoczenie + wstręt)
• cierpienie (smutek + gniew)
• cynizm (wstręt + przeczuwanie)
• duma (gniew + radość)
• fatalizm (przeczuwanie + zaufanie)

Najrzadziej:

• zachwyt (radość + zaskoczenie)
• sentymentalizm (zaufanie + smutek)
• wstyd (strach + wstręt)
• oburzenie (zaskoczenie + gniew)
• patologia (wstręt + radość)
• dominacja (gniew + zaufanie)
• lęk (przeczuwanie + strach)

Emocje i myśli a udzielanie się

Jakkolwiek można by już na tym etapie zaczynać rozkminę: ale jak to patologia to wstręt i radość? Albo: ale jak to lęk/wstyd/oburzenie występują najrzadziej? Nooo tak jest według teorii Roberta Plutchika, więc należałoby polemizować z jego pismami jakby co…

Opierając się na jego teorii, chciałam raczej wymienić różne emocje, żeby można było przejść do sedna, czyli które z tych emocji udzielają się najbardziej?

Osobiście jestem w stanie zgodzić się ze stanowiskiem, że najbardziej udzielają się emocje prawdziwe. Żeby nie było — to też nie ja wymyśliłam. Tylko to przeczytałam i — tak jak wtedy, na tamtym wykładzie pokiwałam głową. Ponieważ dopiero wtedy dotarło do mnie,

• dlaczego rozmawiając z tą przesadnie uśmiechniętą panią mam ochotę uciekać gdzie pieprz rośnie. Albo
•  dlaczego ten pozornie zachwycony światem pan rozpyla coś takiego, że świat jawi się jako coś odrażającego… albo
• dlaczego ci optymistyczni, pewni siebie politycy (lub aspirujący do stania się politykami) budzą przerażenie lub żal.

À propos: gratuluję wszystkim, którym udało się wygrać wczorajsze wybory do rad gmin, miast i powiatów.

Źródła: R. Plutchik: Emotion: A Psychoevolutionary Synthesis, New York 1980; A. Zimmerman: Twój kieszonkowy terapeuta. Warszawa 2024; fot. Unsplash/Domingo Alvarez E