Dziś taki dzień, że odbierając paczkę z paczkomatu (Jaszczurunia i Świnia Malwina), po prostu musiałam wejść do sklepu po coś do picia. Marzyło mi się by to było coś jak najtotalniej owocowego. Ach, jakże uwielbiam owoce uwielbiam za to, co można z nich wyczarować! Dlatego ta część Kursiku Staropolskich Słówek będzie właśnie na cześć owoców.
Owocami można się napić, najeść i w ogóle napawać. Już patrzeć na same kwiaty, które potem zmienią się w owoce jest miło. W wakacje tak pięknie wyglądają leśne bdzience czy bogubicze! Zwykle zanim naszczyka się owoców do syta, człek pokłuty od kolców, że może wyglądać jak jaki przestraszek. Ale dla tej miodności malin czy jeżyn – warto pocierpieć.
Podobnie lubię spotykać na spacerach dzikie gdule. Co do tych gdul zawsze zastanawiam się, czy to wiatr (skowronek, sarna, łoś) wywiódł to nasionko w pole czy drzewo rośnie tam gdzie kiedyś stał i dom, i płot, a może i studnia.
Dziś nie rozumiem jak kiedyś mogliśmy profanować sumniczki śmietaną z cukrem. Dziś każda jedna jest na wagę czystej wody rubinu, pod warunkiem, że leśna i prawdziwa. Poziomka. W XV wieku nie na poziomki, czyli sumniczki mówiło się truskawki – tak jak na wszystko co kojarzyło się z truskiem, czyli trzaskiem. Podobnie borem nazywano wiele rozmaitych darów lasu: nie tylko jagody (borówki), ale i paprocie, wrzosy a nawet torf.
Zwłaszcza w ciepłe dni lubię nie tylko soczyste winniki, trześnie czy smorodyny. Przychodzi też czas, kiedy najlepiej odpowiadają słodkie brzeskwice i mierunki. Bez limoniji trudno jest wyobrazić sobie żadną z pór roku.
Tak czy inaczej: owoce to bardzo wdzięczne wiktualia.
słowniczek:
bdzieniec – krzak malin
bogubicz – krzew jeżyny
bór – jagody (ale i: torf, paproć, wrzos)
Brzeskiew – brzoskwinia (chyba, że czarna… kapusta)
gdula – słowiańska nazwa gruszki
limonija – cytryna
mierunka – morela
miodność – słodycz
smrodyna – zarówno czeremcha jak i czarna porzeczka
sumniczki , truskawki – poziomki
trześnie – czereśnie
winnik – jabłko
Źródła:
A. Bruckner: Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1985; Słownik staropolski, witryna Pracowni Języka Staropolskiego – Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie, https://pjs.ijp.pan.pl
Najnowsze komentarze